Grup Terapisi

Yazar: Simon Hargreaves

Motosiklet sosyalliktir. Dostlarla gazlamak, iki tekerlekli hayatın bel kemiğidir. Fakat grup
sürüşünün kendine özgü hareketleri ve görgü kuralları vardır; gizli tehlikeler ve beklenmedik
tuzaklarla doludur. Bakın bakalım kendinize bu grup içinde bir yer bulabilecek misiniz…

KUYRUK CHARLIE

 45 yaşında. Arka tarafı toparlamak alışkanlığı; Charlie grup içindeki en sakin hızda süren kişi ve ileri sıralarda yer almak için hiçbir arzu beslemiyor.

Motosikleti: Aprilia Tuono

YENİ YETME NICK

32 yaşında. Kolaylıkla kendi konfor hızının üzerinde sürmeye yelteniyor. O yüzden Charlie’nin önünde gitmeyi seviyor; daha az baskı hissediyor.
Motosikleti: Street Triple R

GUNG-HO GARRY

 35 yaşında. Ne yapacağı belli olmaz, ama kaza yapma veya benzini bitme ihtimali en yüksek kişi. Strateji adamı Pete’e hayran; ama diğerlerinden daha iyi olduğunu düşünüyor.
Motosikleti: GSX-R1000

DÜZENLİ EDDIE

 38 yaşında. Dikkatli sessiz, asla yarışa girmez. Gung-Ho Garry’nin kendisi için bir mesuliyet olduğunu düşünüyor ve gizlice strateji adamı Pete’in gruptan ayrılmasını istiyor.

Motosikleti: CBR600F

KANAT ADAMI WAYNE

 50 yaşında. Strateji Adamı Pete kadar öz güvenli değil; ama en deneyimli sürücü. Düşünce adamı ve harita okumakta en yetenekli kişi.

Motosikleti: Hornet 600

STRATEJİ ADAMI PETE

 48 yaşında. Alfa erkeği, her zaman lider konumda. Öz güveni çok yüksek. Bardaki en yüksek sesli kişi, en iyi sürücü olduğunu düşünüyor. Kazalar asla onun suçu değil.

Motosikleti: RSV-R

Grup sürüşü konusunda söylenecek çok şey var. Yalnız sürmekten daha az veya çok tehlikeli olduğuna dair istatistikî bilgi yok; ama eğer sırf karenaj kırma fikri bile sizi korkutuyorsa, sürüş sonunda “Corc, gördün mü ne oldu?”, “Of, ucundan sıyırdım!” gibi cümlelerle olanları tekrar hatırlamak bir gelenektir.

Grup sürüşü farklı yetenekler, kurallar ve tutum gerektirir. Bu bir takım oyunudur. Belki bu yüzden bazı sürücüler nefret ediyordur. Tek başınayken, sadece kendinden sorumlusun; her istediğini, nerede istersen, nasıl istersen yapabilirsin. Yalnız sürmek özünde bencil bir harekettir.

Zor olan diğer insanlarla birlikte sürmektir. Şahsi oynamaya yer yoktur. Güçlü ve zayıf noktalarını açığa çıkarır. Fakat başkalarının sürüşlerini seyredebilir ve onlardan öğrenebilirsin; karşılığında belki onlar da senden öğrenir. Grup sürüşü, nizama da zorlar. Formasyon uçuşu yaparsın ki birlikte çalıştığın zaman, bunun parçası olmak da çok keyiflidir. Hafızanda en çok yer eden sürüşü hatırla. Kaçında tek başınaydın?

Grup sürüşünün iyi ve kötü yönlerini göz önüne sermek için Peterborough’lu bir grupla sözleştik. Kara Şövalyeler (Black Knights) olarak tanınıyorlar. Kulağa korkunç geliyor; ama biri doktor, biri tren makinisti, ikisi pazarlama işinde ve ikisi de bilgi teknolojilerinde. Yazları her çarşamba akşamı toplanıyorlar ve birkaç yerel favori rotalarından birinde sürüp, sonra da (motosikletlerini eve bırakıp) içmeye gidiyorlar. Suçluları korumak adına adlarını değiştirdik.

Üç öncü sürücü şeridi doldururken, geri kalan sürücülerin görüş açısı kısıtlı

BÖLÜNMÜŞ YOLLAR…

… Ya da otoyollar tamamen formasyon üzerine kuruludur ve her sürücünün bir kaçış rotası vardır. Görüş, önündeki adam tarafından kısıtlanmaz. Strateji Adamı Pete şeridin sol tarafında pozisyon alır. Kanat Adamı Wayne onu sağda gölge gibi takip eder, Gung-Ho Gary ise arkalarında, ortada süzülür. Bu, şeridin tamamen kaplı olduğu anlamına gelir. Eddie, Nick ve Charlie ya boşlukları dolduracak ve ileriye doğru kısıtlı bir görüşe sahip olacak ya da daha iyi bir görüş için geride kalacaklardır. Bu da Gary’nin pozisyonunu koruyacağı varsayımına bağlı; ama o korumuyor, sürekli hareket ediyor ve hatta bazen geriye düşüyor. Sonuç olarak arkadaki üçlü asla tam olarak nerede sürmeleri gerektiğini bilemiyorlar; trafiğe maruz kalan ve/veya grubu yakalamak için hız sınırlarını alt üst edenler onlar oluyor.

Altı motosiklet, basit bir T kavşağı bile karmaşıklaştırabilir

T KAVŞAKLAR

Otoyolda bir süre için biraz dağıldıktan sonra, bu, grubun yeniden toparlanması ve düzene girmesi için bir fırsat. Fakat Strateji Adamı Pete grubun önünde durup diğerlerini bekleyip birkaç saniye nefes alma fırsatı bulurken, en arkadaki Charlie hiç dinlenemiyor. O durduğunda, Pete hareket etmiş oluyor. Öndeki sürücü trafiği en iyi gören ve karar vermek için en çok zamana sahip olan. Kanat Adamı Wayne, Pete’i hemen arkasından takip ediyor ve Gung-Ho Gary tam zamanında çıkıyor; ama Düzenli Eddie bir sonraki boşluğu bekliyor. Sonra Yeni Yetme Nick Street Triple’ıyla seyirtiyor; Kuyruk Charlie ise Tuono’suyla bir boşluk yakalayıp yola fişek gibi atıldığı anda Pete gözden kaybolmuş oluyor. Farkı kapatma zamanı…

Grup halinde sollama, motosiklet üzerinde yapabileceğiniz en riskli hareketlerden biridir

SOLLAMA

Pete’in avantajı, kendini oyalayacak hiçbir faktör olmaması. Hızını erken ayarlıyor; sollamadan çok daha önce, karmaşaya dalmadan kamyonu geçmek için gerekli tempoyu kestiriyor. Wayne onu aynı şekilde takip ediyor; sıradaki Gung-Ho Gary, en iyi hızlanma için gereksiz yere iki vites ufaltıyor. Ama Düzenli Eddie yana çıkmadan önce duraksıyor; Yeni Yetme Nick’i tutan bir gecikme. O, bu konuda en az deneyime sahip sürücü. Fakat çaresizlik üstün geliyor ve geride kalmamak için Nick kamyonun etrafından gazlıyor. Ucu ucuna. Charlie olay yerine ulaştığında (son virajdan sonra grubu yakalamak için zaten fazladan hızlanmışken) hızını, mevcut boşluğu ve karşıdan gelen trafiği değerlendirmek için daha da az zamanı var. Bir seçimle karşı karşıya ve bunun için zamanı yok. Beklemeyi seçiyor; ama şimdi bir kez daha grubu yakalamak için fazladan hızlanması gerekiyor.

KÖY YOLU

Sonunda, delikanlılar hedeflerine varıyorlar: güzel, virajlı, klasik bir köy yolu; polis yok ve hız sınırı 90km/s. Pete, Gary’ye patronun kim olduğunu gösterme işine girişince, var olan disiplin de uçup gidiyor. Nick, herkese sandıklarından daha hızlı olduğunu gösterme şansını kullanan Charlie tarafından çekiliyor. Bu sürüşü anlatacak daha iyi bir kelime yok: “kaos”a dönüşüyor. Tüm grup aniden normal seviyesinin üzerinde kullanmaya başlıyor ve rastladıkları her virajda bir yığılmaya sebep olacak gibi görünüyorlar. Çete yolun sonuna gelip de bara doğru yol alırken, her biri, bir yıl yetecek kadar korku hikayesi biriktirmiş durumda; bunu iyi anlamda yazmıyorum. Açıkça görünüyor ki bu ekip, gerçekleşmek üzere olan bir kazanın habercisi.

Grup Sürüşünün 10 Altın Kuralı

1 Benzer yeteneklere sahip kişilerle sürün. Hızlı ve yavaş sürücüler pek kaynaşamıyor; çünkü hızlılar yavaşlara liderlik ediyor ve yavaşlar da hızlıların canını sıkıyor

2 Benzer kafa yapısında insanlarla sürün; arkanızdaki adamın intihara meyilli bir manyak olmadığını bilmeniz gerekiyor

3 Tanıdığınız kişilerle sürün; böylece neye nasıl tepki vereceklerini kestirebilirsiniz

4 Güvenle sürün; kimse sizden Valentino Rossi olmanızı beklemiyor

5 Kendinizi rahat hissettiğiniz hızlarda sürün; mutlu olmadığınız hızlara çekilmeyin

6 Nereye gittiğinizi bilin; böylece grubu kaybederseniz paniğe kapılmazsınız

7 Tahmin edilebilir olun ve aşırı tepkiler vermeyin; ani, beklenmedik hareketler diğerlerini de gerer

8 İzleyin ve öğrenin; iyi ve kötü sürücüleri izlemek, size sürüş hakkında bir şeyler öğretebilir

9 Genel kurallar belirleyin; önünüzdekini yakalama ve gösteriş yapma baskısını üzerinizden alır

10 Benzininizi dolu tutun ve kalkıştan önce çişinizi yapın; her zaman biraz vardır…

Damalı bayrağı çizmedik. Çünkü yoktu

DÖNEL KAVŞAK

Dönel kavşaklar kendilerine özgü bir takım sorunlar üretir; sürücüler onlara girerken trafiğin arasından sıyrılmayı tercih ederler, bu da grubun uzamasına sebep olur. Yani Strateji Adamı Pete kavşağa varıyor, hızlı şekilde iki arabayı solluyor ve sonra kavşağa yanaşıyor. Wayne, her zamanki gibi onu takip ediyor (trafikte bir motosikletin sığdığı boşluğa iki motosikletin de sığabileceği, genel bir kuraldır).

Sorun şu: Charlie dönel kavşağa geldiğinde Pete ya tekrar hareket etmiş oluyor ya da iyi bir dönel kavşaksa ve trafik yoksa Charlie etrafında birkaç tur takılıyor. Bu da hemen o anda bir şaşkınlığa yol açıyor; Wayne, Eddie, Nick ve Charlie çıkışta sağa çekiyorlar; tam da Garry Aprilia’sını yatıracak olursa lobut gibi devrilecekleri noktaya. Pete ve Gary’nin eğlencesi sona erince, grup çıkışta toplanıyor (trafiği engelleyerek) ve yoluna devam ediyor.

Bir virajı dönmek için kullanılacak tek bir doğru çizgi olabilir; ama burada beş tane yanlış çizgi var

VİRAJ

Öncü olarak, Strateji Adamı Pete’in dikkatini dağıtacak hiçbir şey yok. Sadece virajı dönmeye odaklanabilir. Bir fren noktası seçiyor, fren miktarına, nerede dalacağına ve gazı nerede açacağına karar veriyor. İyi görünmek için çok çabalıyor; ama çok da zorlamıyor kendini, çünkü çaresiz ya da hırpani görünmek de istemiyor. Grubun gözlerinin onun üzerinde olduğunun bilincinde; yani şık görünmek önemli. Ama baskı hissetmiyor; çünkü ona göre, şıklık zaten kanında var.

Kanat Adamı Wayne, Pete’i takip ediyor ve daha sonra barda kullanılmak üzere not ediyor: biraz erken döndü ve çıkışta tüm yolu kullanmak zorunda kaldı. Wayne, aynı zamanda Pete’in hızını gözlemleme ve fazladan yol tutuşa sahip olduğunu bilme lüksüne sahip; bu yüzden çıkışta ona biraz yaklaşıyor.

Gung-Ho Garry bir görev adamı ve öndeki ikilinin görünüşte yumuşak ilerleyişinden etkilenerek frenajını geciktiriyor. Fakat bu, Gary’nin daha sert fren yapması anlamına geliyor; sonuçta arkasında akıcı ve tutarlı olmaya çalışan Düzenli Eddie, arzuladığından daha sert ve ani şekilde fren yapmaya zorlanıyor. Bu ani fren arkaya bir şok dalgası gibi aktarılıyor ve Yeni Yetme Nick (fren lambaları yandığı esnada bir noktaya gözlerini dikmişti) daha da fazla şaşırıyor ve daha da sert fren yapmak zorunda kalıyor. Kuyruk Charlie fren bölgesine geldiğinde herkesten daha erken ve daha sert fren yapıyor; bu da çıkışa geldiğinde Pete’in çoktan çekip gitmiş olduğu ve grubun uzadığı anlamına geliyor. Charlie motosikleti kaldırıyor ve cesaretinin yettiği kadar çabuk hızlanıyor; ama artık konfor bölgesinin dışında, öndekileri yakalama niyetiyle ilerliyor.

Bu bir rutin halini alıyor, her virajda tekrarlanıyor: Pete’in hızı tutarlı; fakat yetenek ve reaksiyon sürelerindeki uyumsuzluklar (en küçükleri bile) arka taraftaki sürücüler tarafından katlanarak artırılıyor. Grup boyunca Meksika Dalgası gibi yayılıp, arkadaki adamın sürekli grubu kaçırmamak için savaş verdiği, her seferinde daha sert hızlanıp, herkesten daha geç fren yaptığı bir hal alıyor.

Karar

Dr Paul Broughton, Owl Research Ltd’nin yöneticilerinden. Kendisi motosiklet yol güvenliği konusunda uzman ve Motosiklet ve Dinlence (Motorcycling And Leisure) kitabının da yazarlarından. Bu kitap sürüş için gerekli motivasyonu, riskleriyle nasıl başa çıkılacağını ve yol güvenliğini ele alıyor. Dr Broughton’a, Kara Şövalyelerin sürüşünden neler çıkardığını sorduk. “Pek çok sürücü, ortak bir topluluğa ait olduklarını hisseder” diyor. “Bir aitlik duyguları vardır. Bu sosyal olgu genellikle grup sürüşlerine katılarak daha da öteye taşınır; yine de pek çok sürücü, birkaç arkadaşla motosiklet sürmeyi, bir grubun parçası olmakla özdeşleştirmez.”

Fakat bir grubun içindeyseniz, çok belirgin tehlikelerle karşı karşıyasınızdır. Mesela grupları virajlarda toparlayıp, düzlüklerde uzatan akordeon etkisi gibi. Aslında sollamalarda ve T kavşaklarda işleyen mekanizma da bunun aynısı. Bu etkiyi pistte görüyoruz, yolda da durum farklı değil. Tek çözüm, grup içinde, sürüş adabını tanımlayacak davranış kuralları yaratmak. Belki de kural, grubun geri kalanı toparlanana kadar bir kerede sadece bir kişinin sollama yapması ya da herkes durmadan T kavşaktan ayrılmamak olmalıdır.

Yine de grup sürüşünün yarattığı zihinsel gerginliği değerlendirmek daha zordur. Dr Broughton şöyle açıklıyor: “Bir grup içindeki sürücüler, kabaca üç gruba ayrılırlar: Rekabetçi, Yanlış Normlu ve Kuralcı. Rekabetçi sürücüler, genellikle de bilinçaltlarında, endişe besleyerek sürerler. Bu ruh haliyle genellikle performansları olumsuz şekilde etkilenir. Bu, özellikle de grubun başka bir üyesi bir uzman olarak görülüyorsa gerçekleşir; onun önünde giderken, onu etkileme endişesi artacaktır.”

Strateji Adamı Pete ve Gung-Ho Gary bu gruba giriyorlar; Kanat Adamı Wayne de zaman zaman. Dr Broughton’ın, Düzenli Eddie, Yeni Yetme Nick ve Kuyruk Charlie için de bir takma adı var: “Yanlış Normlu sürücüler, grup tarafından kabul edilmek istenen, bu yüzden de grup normu olduğunu düşündüğü şekilde hareket eden sürücülerdir. Grubun normu, sürücünün konfor seviyesinin ötesine geçtiğinde ya ayak uydurur (ve normalde sürmeyeceği şekilde sürmeye başlar) ya da kendini yabancılaştırma riskini alır.”

Bu, son üç sürücüyü mükemmel şekilde tanımlıyor. Genellikle kendi konfor seviyelerinin ötesinde kullanıyorlar ve sürüşten çok zevk almıyorlar. Dr Broughton’ın söylediğine göre “Kuralcı sürücü en güvende olandır. O, beklenen normun belirsizliğini yok edecek kurallar geliştirmiş bir grubun üyesidir. Yavaş sürücüler, hızlılara takılmak konusunda kendilerini mecbur hissetmeyecektir, onlar da sonuçta kendilerini gösterme ihtiyacı duymayacaktır. Bu, grup halinde sürüşün en güvenli yoludur.” Onun bakış açısı, kuralların, grup sürüşünün baskısını azalttığı fikriyle iç içe geçiyor: ”Arkadaki sürücü, her zaman en çok işi yapmakla yükümlüdür, çünkü o kovalamaca oynayan kişidir. Kurallara uygun bir grupta, son sürücü, yetenekli bir sürücü olacaktır çünkü bu durum onun üzerindeki grubu yakalama baskısını kaldıracaktır.” Bu durumda Kara Şövalyelere tavsiyemiz şu: öncü sürücü Wayne, asla kimseyi geride bırakmamalı ve ikinci adamla arasında eşit bir uzaklık bırakacak şekilde hızını ayarlamalı ve bizce bu adam Gary olmalı. Öncünün arkasında sabit durma zorunluluğunun yarattığı sorumluluk, onun sürekli olarak sürüşe odaklanmasına yardımcı olacaktır. Düşürülmüş tempo (ve rollerin tanımlanması) Eddie, Nick ve Charlie’nin rahatlamasına yardımcı olacak. Pete arkada sürmeli ve deneyimini, diğerlerini eğitmek için kullanmalı. Biraz da alçak gönüllülük öğrenmesi gerekecek.

DÖRTLÜ FORMASYON UÇUŞU

Dörtlü bir grup olarak sürmenin pek çok yolu var. Aşağıda en sık kullanılan bazı metotlar var.

1 Baklava

Çizgi dansçıları arasında popülerdir. İyi yanları: doğal bir his verir. Kötü yanları: Öncünün sollama aynası üç numara tarafından bloke olur…

2 Uçan V

Geometri hayranları buna bayılır. İyi yanları: iyi görüş açısı. Kötü yanları: doğal gelmez, yakın sürüş, disiplin ister

3 Grid Çizgisi

Sadece yarışçı özentileri kullanır. İyi yanları: iyi görüş, düzeni tutmak kolay, açılma kolaylığı. Kötü yanları: biraz IAM havası var

4 Yalnız Billy

En çok sevilen grup formasyonu. İyi yanları: doğal ve korunması kolay, iyi görüş. Kötü yanları: öncü olmak sıkıcı olabilir

5 Köpek Bacağı

Sağ Kanca olarak da bilinir. İyi yanları: rol değiştirme kolaylığı. Kötü yanları: genişlik ister ve öncünün aynaları bloke olur