Yazar: Moe
Otomobillerdeki 4 tekerden çekiş teknolojisinin en dik yokuşlarda bile aracın çekiş dengesini ve gücünü koruması, arazi şartlarındaki kabiliyeti artırması ve geometrik-yapısal bazı farklılıklar sayesinde engelleri aşımını kolaylaştırması gibi sayısız avantajları, 4 çekerleri araçları modern ralli yarışlarının vazgeçilmezi haline getiriyor…
2 tekerlilere gelince ise motokros ve enduro yarışlarında motosikletler hala zorlu zeminlerde bolca spin atan, vahşice bir sağa bir sola kayan arkadan çekişli motosikletler kullanılıyor… Ancak görünen o ki Amerikan Christini markasının geliştirdiği çift çekişli motosiklet teknolojisi tüm bunları değiştirmek üzere, karşınızda Christini AWD !
Amerika Philedelphia merkezli şirket ilk kez 2002’dedizaynını yaptığı ve test ettiği 2 çeker motosikletini 2007 yılında mükemmelleştirerek seri üretime geçti. 2008’de KTM motoru kullanarak Extreme Enduro yarışlarında 2. olmayı başaran Christini motosikletleri, günümüzde ise bir çok alanda (Trial, motokros, enduro ,Freestyle , Moto X …) başarıyla yarışlara çıkarken; Amerikan ordusuna ve sınır devriye birimlerine de resmi olarak 2 çeker motosikletler tedarik ediyor.
Peki iyi de nedir bu iki çeker motosiklet, nasıl çalışır, normal motokros motosikletlerine göre ne avantajları var?
Christini’nin AWD (All Wheel Drive, yani iki tekerden de çekiş) ismini verdiği teknoloji, motosikletlerin en zorlu arazilerde mükemmel performans verebilmesi için tasarlanmış. Öyle ki yağmurda, çamurda, dağda, bayırda, nehirde, çakıl üzerinde, kütüklerin üzerinde yani en zorlu parkurlarda bile viraj kabiliyetini ve düz yol çekişini günümüz motosikletlerinden çok daha üstün bir hale getirebilmişler. İstenildiği zaman açılıp kapatılabilen ve normal arkadan çekişli hale getirilebilen AWD’li motosikletler Christini şirketinin iddiasına göre motor bloğunun tüm gücünün sadece 10’da 1’ini ekstra olarak harcıyor.
Gelelim bu çok daha hızlı ivmelenmeyi sağlayan, hızlı yokuşları çıkarken tekere gelmeyi engelleyen , rampaları maksimum güçle çıkılmasını sağlayan ve sürücüsüne sürüş-hakimiyette büyük bir kolaylık sağladığı ifade edilen mühendislik harikası sistemin nasıl çalıştığına…
Christini’nin bu motosikletlerinde optimum sürüş şartlarında arka tekerden çekiş, AWD’ye kıyasla daha hızlı yapılabiliyor. Yani bu tür gündelik kullanımlarda ön tekerdeki debriyaj sistemi sayesinde önden herhangi bir çekiş sağlanmıyor ve ön çekiş sistemi pasif durumda kalıyor. Ancak arka teker çekişten düştüğü zaman ya da patinaja düştüğü zaman ön teker devreye giriyor ve arka tekerde yere tutuş tekrar sağlanana kadar çekiş önden de sağlanıyor.
Bu çalışma sistemini şuna benzetebiliriz: Bisikletinizi yokuş aşağı sürdüğünüzü düşünün, pedalı çevirmeye kalkarsınız, ancak boşa döner. Çünkü yerçekiminin etkisi daha fazladır ve bisikletiniz sizin vereceğiniz hızdan zaten daha hızlı bir şekilde ilerlemektedir… Ancak düzlüğe ulaştığınızda pedalları çevirmek bir güç aktarımına sebep olacaktır. AWD sisteminde de arka teker spin atmaya başladığında tam da olan bu, arka teker yeterince güç sağlarken ön teker çevrilmiyor, ancak arka tekerin yetersiz kaldığı algılandığı anda ön teker devreye giriyor.
Ancak ön tekeri çeviren sistem arka tekerinkine nazaran %20 daha az güç aktarımı sağlıyor. Bu kayıbın en büyük sebebi, ön tekere yapılması gereken güç aktarımının oldukça kompleks olması. Zincir-dişli ve vites kutusu sistemleri arttıkça güç kaybı da haliyle kaçınılmaz oluyor. Gelin fotoğraflarla bu güç aktarımını inceleyelim:
Bizim motosikletlerimizin aksine göründüğü üzere ön dişli iki adet zinciri sürüyor, üst taraftan şasiye bağlanan diğer dişlinin hemen arkasında başka bir vites kutusu bulunuyor.
Şasideki bu dişli, bağlı olduğu vites kutusunun diğer ucundaki şaftı döndürmeye yarıyor.
Şaftın bağlı olduğu uçtaki konik dişliler güç iletimini yere dik (yani ön amortisörlere paralel) bir hale getiriyor.
Amortisörlere paralel gelen gücün 2 adet zincir-dişli sistemi ile amortisörleri takip ederek iki koldan ön tekere aktarılması sağlanıyor.
Özel geliştirilmiş şaft ve rulmanlar vasıtasıyla güç, tork efektini nötrlemek amacıyla zıt yönlerde dönen teleskopik birimlere aktarılıyor.
Tekerleğin göbeğinde yer alan bir diğer debriyajla da gerektiğinde güç aktarımının kesilmesi veya devam ettirilmesi sağlanıyor.
Rakipleri Honda, Kawasaki ve Yamaha’dan yaklaşık %30 oranında daha verimli bir çekiş sağlandığı açıklanan Christini’nin Amerikan ordusu için geliştirdiği motosikletin fotoğrafları şu şekilde:
AWD sistemini yakından takip eden motosiklet üreticileri şimdilik temkinli yaklaşıp sahayı Christini’ye bıraksalar da enduro ve motokros segmentinin geleceğinin çift çekişli motosikletlerden geçeceğinin hayali bizlere çok da uzak görünmüyor…
Christini AWD tanıtım videosu: