Yazar:
Bu yazıda sizlere farklı kişilik yapılarıyla kaza yapma arasında nasıl bir fark olduğunu araştıran bir makalenin sonuçlarından bahsetmek istiyorum. Aslında makale, daha önce bu konuyla alakalı olarak yapılmış olan diğer araştırmaları derleyen ve bu şekilde önümüze bir sonuç koyan bir çalışmadan oluşuyor.
2017 Şubat sayısı ‘Motor Kazalarının Psikolojik Bir Açıklaması Olabilir mi ?’ başlıklı yazımız da benzer bir konuya değinmiştik. Fakat bu kez aile geçmişinin motor kazasına etkisini değil, direkt olarak kişilik yapısının kaza yapmakla olan ilişkisini inceleyeceğiz. Bu nedenle çalışmanın sonuçlarından bahsetmeden önce sizlere araştırmacılar tarafından bulunmuş olan ve tanımlanan 5 büyük kişilik özelliklerini tanıtmak istiyorum. Sizde bunları okurken hangi kişilik yapısına daha yatkın olduğunuzu bulabilirsiniz.
1) Dışadönüklük Kişilik Yapısı: Bu kişilik yapısına sahip bireyler; enerjik, konuşkan, sıcakkanlı, coşkulu ve sosyaldirler. Dışadönüklük seviyesi yüksek kişiler, insanlarla kolayca ilişki kurabilirler ve bundan çokta zevk alırlar. Sempatiktirler ve genel olarak insan içinde bulunmayı seveler. Öte yandan Dışadönüklük seviyesi düşük olan bireyler yani içe dönük olan bireylerse, insanlarla birlikte olmaktan çok haz etmeyen, utangaç, genelde sessiz durmayı tercih eden, tutuk özellikler sergilerler (Doğan, 2013).
2) Nevrotiklik: Bu kişilik yapısına sahip bireyler; depresif, hüzünlü, gergin, kaygılı, sık sık duygusal iniş ve çıkışlar yaşan ve tedirginlik, huzursuzluk ve sabırsızlık gibi kişilik özelliklerine sahiptirler. Bu kişilik düzeyi yüksek bireyler endişeli, güvensiz, öfkeli, alıngandırlar. Nevrotiklik düzeyi düşük olan bireylerin ise rahat, duygusal olarak dengeli, stresli durumlarda sakin kalabilen, kolay kolay öfkelenmeyen, kendine güvenleri yüksek ve olumlu duygular yaşamaya eğilimli bireylerdir (Doğan, 2013).
3) Sorumluluk: Sorumluluk kişilik yapısına sahip bireyler; disiplinli olma, görev bilinci, sorumluluk sahibi olma, düzenlilik, özenli ve dikkatli olma gibi kişilik özellikleri barındırırlar. Sorumluluk düzeyi yüksek bireyler, başarılı olmaya eğilimli, azimli, planlı ve hareket etmeden önce düşünen bireylerdir. Sorumluluk düzeyi düşük bireyler ise dağınık, disiplinsiz, tembelliğe meyilli, görev bilincinden uzak bireylerdir (Doğan, 2013).
4) Deneyime Açıklık: Bu kişilik yapısına sahip bireyler; yeni heyecanlara açık, yenilikleri seven, meraklı, ilgili, yaratıcı ve değişikliklere kolayca uyum sağlayabilen bireylerdir. Deneyime açıklık düzeyi yüksek olan bireyler, yeni fikirler üretmekten hoşlanan, maceracı, sanata karşı ilgili, üretken kişilerdir. Öte yandan bu kişilik düzeyi düşük olan bireyler tutucu, geleneksel, sabit fikirli ve yeniliklere kapalı kişiler olarak belirtilmektedir.(Doğan, 2013).
5) Uyumluluk: Bu kişilik yapısına sahip bireyler; yardımsever, bağışlayıcı, nazik, hoşgörülü, saygılı ve esnek olma gibi özelliklere sahiptirler. Yumuşak başlılık düzeyi yüksek olan bireyler diğer insanları seven, verici ve merhametli bireylerdir. Yumuşak başlılık düzeyi düşük olan bireyler ise kindar, kibirli, inatçı, rekabetçi, geçimsiz, uzlaşması zor bireylerdir.
Evet, artık 5 büyük kişilik yapısı hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olduğumuza göre, çalışmanın sonuçlarından bahsedebiliriz. Araştırmalar, düşük düzeyde sorumluluk kişilik yapısı ile düşük düzeyde uyumluluk kişilik yapısını kazalarla anlamlı bir şekilde ilişkili olarak bulmuşlar. Yani düşük düzeyde uyumluluk ve sorumluluk kişilik yapısına sahipsek diğer insanlara oranla kaza yapma oranımız çok daha yüksek. Araştırmacılara göre, düşük uyumluluk kişilik yapısına yatkın bireyler trafik kurallarına uymaya da daha az eğilimliler.
Aynı zamanda daha çok saldırgan tavırlar da sergileyebiliyorlar, bu da onları trafik kazalarına daha yatkın bir hale getiriyor. Sorumluluk düzeyi düşük kişilik yapısına sahip olan bireylerse, trafikte daha umarsızca davranıp, dikkatsiz bir biçimde araç kullanımı sergileyebiliyorlar. Keza bu da aynı şekilde yine onları trafik kazalarına daha eğilimli bir hale getiriyor…
Bu bilgiler ışığında, kazalara sebebiyet verecek kişilik yapılarımızı fark ettiğimizde bunlara daha bilinçli bir şekilde engel olmaya çalışabiliriz veya ihtiyaç duyduğumuzda bunları kontrol altına almak için bir profesyonelden yardım ve danışmanlık alabiliriz. Kazasız ve keyifli sürüşler!