Manx Motor Müzesi

Yazar: Sanço Panço

Isle Of Man’da Yeni Açılan Müzeyi Sizin İçin Gezdik

Baba ve oğul Denis ve Darren Cunningham’ın sadece bir kaç gün önce açtığı motorlu araçlar müzesini Arai ekibi ile birlikte gezdik. Baba Dennis, bundan 30 yıl önce meraklı olduğu bir kaç aracı saklayarak bu koleksiyona başlamış. Oğlu Darren’a da koleksiyon merakını aşılaması ile koleksiyonları giderek büyümüş. Sonunda hiç bir yere sığmaz olunca, 5 milyon pound harcayarak Man Adası’nda Jurby Kasabası’ndaki bu büyük hangarı tasarlamış ve inşa etmişler. Manx Motor Müzesi, adanın en ilgi yerlerinden birisi olmaya aday hale gelmiş. Koleksiyonda otobüsten kamyona, itfaiye aracından ambulansa, amfibik deniz aracından denizaltıya 150 civarında motorlu araç ve onlarca motosiklet bulunuyor.

6.500 metrekarelik bir alan üzerine kurulu Müze binası zemindeki tek kata yayılan büyük bir hangar aslında. Tepedeki ışık bölmelerinden gelen gün ışığı ile son derece aydınlık. Ayaklar üzerinde duran asma kattaki galeride ise motosikletler sergileniyor. Motosiklet galerisinde bir tur attık, motorlara baktık.

Yamaha SR500, 1978

499cc, 4 zamanlı, tek silindirli motor

6.500 devirde 31,5 beygir üreten bu motor, tüm zamanların en sevilen düşük bütçeli motorlarından birisidir. Şimdilerde tekrardan üretilen motor, ülkemizde de SR400 adıyla satılmaktadır. XT500 serisinin de atası olan model, 1978-1999 yılları arasında seri olarak üretilerek kırılması zor bir rekora da imza atmıştır.

Kawasaki H1 Mach III, 1970

500cc, 3 silindirli, iki zamanlı motor

Elektronik ateşlemeye sahip bu alet, şimdilerde ağzımızın suyunu akıtan H2’nin 1970’lerdeki atası sayılabilir. 4 zamanlı rakiplerine oranla 2 kat fazla güç üreten motoru 7.400devir/dakikada 60 beygir güç üretebilmektedir. 1960’larda Amerika Birleşik Devletleri’nin dünyadaki ikinci en büyük motosiklet pazarı haline gelmesi ile birlikte, ABD’li müşterilerin daha hızlı motosiklet isteklerine cevap vermek üzere üretilen bu model, üretildiği sene Dünya Şampiyonası’nda Ginger Malloy ile yarışmış, Giacomo Agostini’nin MV Agusta 500’ünün arkasında dünya ikincisi olmuştur. 13 saniyenin altında 190 km/s hıza ulaşabilen, döneminin en başarılı motorlarından birisidir.

Yarış objeleri

Joey Dunlop’ın 1996 senesinde kazandığı yarışın imzalı lastikleri, Steve Hislop’un 1994’te yarışta kullandığı lastikler, McCallen’ın 1997 Formula 1’inde kazandığı lastik takımı, hemen herşeyi saklamışlar. Hemen sağda görünen çıkık priz grubu müzenin hala son boya rötuşlarının yapıldığını anlatıyor.

Honda ST70, 1974

72cc, üstten tek egzantrikli OHC 4 zamanlı motor

Honda’nın ustası olduğu küçük motorlar arasında yıllar boyunca pek de değiştirmeden ürettiği modellerden bir tanesidir. 9 bin devir dakikada 6 beygir üreten motoru ile giremediği delik yok gibidir. Günümüzde halen bir benzerini üretip ülkemizde de satmaktadır. 3 vitesli olup depo kapasitesi 2,5 litredir. 1998’de Honda’nın telif hakkının sona ermesiyle, çinliler tarafından kopyalanmış ve pek çok benzeri piyasaya sürülmüştür.

Kawasaki Z900, 1976

903cc, 4 silindirli, 4 zamanlı motor

8.500devir/dakikada ürettiği 81 beygir güç ile 210km/saat son sürate erişebilmektedir. Hemen öncesinde üretilen efsanevi model Z1’in devamı niteliğindedir. 1973-75 seneleri arasında “Dünya’nın en hızlı seri üretim motosikleti” seçilmiş olan Z1’de yapılan iyileştirmelerle ortaya çıkan Z900 üretildiği dönem boyunca çok saygın bir alet olarak bilinmektedir.

Honda CB350F, 1973

347cc, üstten tek egzantrikli OHC, 4 zamanlı motor

İngiltere’ye ithal edilmiş bir kaç adet motosikletten bir tanesidir. Honda’nın 1972-74 arasında ürettiği bu model, dünya genelinde seri üretime girebilmiş en küçük hacimli 4 silindirli motor olması ile ünlüdür. 10 bin devir/dakikada 34 beygir üreten motoru ile 160 kilometre saate varan son hızı vardır.

Norton F1, 1990

588cc, çift rotorlu Wankel-Rotary motor

Müzedeki en acayip aletlerden bir tanesi. İngiltere Shenstone’da üretilmiş 100 motosikletten bir tanesidir. İlk sahibi tarafından satın alındığından beri korunmuş, müzede sergilenmek üzere ödünç verilmiş. Üzerindeki 150108 numarası, üretilen 8. motor olduğunu gösteriyormuş. Yazılanlara göre harika bir egzoz sesi varmış. Norton F1, RCW588 kodlu yarış motosikletinin sokakta giden versiyonu olarak üretilmiş. Tek renkte, siyah olarak satışa sunulan motosikletin gösterge grubu, halen oldukça modern ve günümüze uygun görünüyor.

OSSA Trial Makinası

250cc, tek silindirli, 2 zamanlı motor

Ossa, Barselona, İspanya’da 1924-1982 yılları arasında motosiklet üretmiş bir firma imiş. Manuel Giro tarafından kurulan fabrika, üretimde olduğu süreler boyunca hafif ve küçük hacimli motorlara sahip motosikletler üretmiş. Mick Andrews’un Ossa’nın bazı üzerine kurduğu Trial motosikleti ile yıllar boyu Trial şampiyonalarını kazandığı bilinmektedir.

Yamaha FZR1000 EXUP, 1989

1003cc, 10.000 devir/dakikada 145 beygir güç, su soğutmalı 4 silindirli motor

Dave Leach bu fotoğraftaki motoru 1989 yılında TT Standart Prodüksiyon sınıfında, adadaki yarışta kullanmış, yarışı baştan sona birinci götürerek kazanmış. Dave’in 115 mil/saat ortalama hızla bitirdiği yarışta, en hızlı tur zamanı 117mil/saatmiş. 1987-1995 arasında üretilen bu motor, döneminde “asrın motosikleti olarak nitelendirilen bir alet olmuş.

GSX-R 1000, The Red Torpedo

Müzenin en yeni motoru, belki de en yeni motorlu taşıtı. Efsane yarışçı Guy Martin’in kendi Suzukisi.

Yamaha TZ250E Racer,1978

247cc, su soğutmalı, 2 silindirli, 2 zamanlı motor, 10.500devir/dakikada, 53 beygir güç

Manx Grand Prix’sinde 1983 yılında hafif kategoride Martin Copland tarafından kullanılmış, gerçek yarış motoru.

Norton Manx Model 40, 1953, 350cc.

Oldukça gizemli ve hakkında tam bir bilgiye erişilemeyen Norton modeli. Motoru 1953, şasisi ise 1956 model. Bu şasilerden üreten Ken Sprayson’un verdiği bilgiye göre bu şasi kesinlikle bir Norton Manx yarış şasisi imiş. Şu andaki sahibi motosikleti 25 yıl önce Kuzeydoğu İngiltere’den almış.

ABC Motorcycle, 1921, 400cc.

All İngiliz Motor Fabrikası 1912’de Londra’da kurulmuş, sonrasında ismini ABC Motorları olarak değiştirmiştir. Bu fotoğraftaki model Granville Bradshaw tarafından tasarlanmış, pistonları iki yanda karşılıklı çalışan motor prensibi BMW tarafından kopyalanıp geliştirilerek BMW boksörleri ortaya çıkmıştır.

Norton, Üç Buçuk Beygir, 1911

490cc’lik bu motorun debriyajı ve vitesi bulunmuyor. Yanında koşup çalışır çalışmaz üzerine atlamanız ve sıkı tutunmanız gerekiyor. Üzerindeki dişlilerin ayarına göre 65-72 mil/saat yapabildiği görülmüştür. Dişliler motorun hemen yanındaki ayar vidalarından, yağlama ise bir kaç milde bir el pompasından yapılmaktadır. Müzedeki en nadide parçalardan biri olup Sunbeam MCC tarafından restore edilmiş, bazı TT yarışlarında gösteri amaçlı halen kullanılmaktadır.

Ricardo’nun Triumph’u, 499cc, 1922

1921-27 arasındaki yıllarda Coventry’de üretilen bu model, günümüz motorları gibi silindir üstü sübaplar ile tasarlanmış ilk Triumph’tır. Bu motor içten yanmalı motorlar konusunda tanına isimlerden Harry Ricardo tarafından tasarlanmıştır. Tek pistonlu motorun tepesinde 4 sübaba ve yanma odasının kenarına monte edilmiş bujiye sahiptir. Fotoğraftaki model adadaki 1921 TT’sine katılmış, ancak yarış sonuçları pek parlak olmamıştır. Motorun geliştirilmesi ile birlikte 1922 senesinde Walter Brandish Senior TT’sini saatte 56.2 mil ortalama ile ikinci sırada bitirmiştir. Ne geçmiş, ne kültür…

Indian, 1912

1000cc, debriyajlı tek vites

Springfield ABD’de üretilmiş olan bu motor yine Springfield’de eski bir depoda bulunmuş, sadece lastik aksamı bozuk bir şekilde 1989’da İngiltere’ye getirilmiştir. TT yarış parkurunun 100. yılı şerefine 2011’de parkurda tam bir tur atmıştır.

Facel Vega Excellence, 1959

Hep motorlara bakmadık ya, bir tane de enteresan araba koyalım. 1950’lerin sonunda, Fransız Jean Daninos, ülkenin meşhurlarına, diplomatlarına, önde gelen işadamlarına satmak üzere aşırı lüks bir araba üretim işine girer. Chrysler motorlu bu model, Facel Vega Excellence, yarattığı büyük süksesine rağmen, başta Citroen DS’inden vazgeçemeyen başkan De Gaulle de dahil olmak üzere, pek fazla kimse tarafından tercih edilmez. Çok acayip hikayesi olan bu araba 152 adet üretilmiş, 13 tanesi İngiltere’ye satılmış. Bu fotoğraftaki model de 13 taneden birisi. 30 yıl bir çiftlikte samanlıkta kaldıktan sonra, yeniden ele alınarak buraya konmuş. Dünya araba kültüründe en çok aranan antika modellerden bir tanesi. Buradaki müzede servet değerinde – biri tamamen hurda- 3 tanesi mevcut. Hikayesi Wikipedia’da okunası…

The Manxman

2012’de Lonan Arkadaş Grubu –Isle of Man’da kurulu bir arkadaş grubu- Bonneville’deki hız araçları haftasına giderler. Yanlarında kendi yaptıkları “The Manxman” isimli Suzuki Hayabusa şasisi üzerine takılmış hayli modifiyeli bir Yamaha motoru da vardır. Motor gruptan Richard Barks tarafından Bonneville tuz düzlüklerinde sürülür. Adaya iki farklı rekor ödülü ile dönerler. Bunlardan birisi “Asrın Çaylağı”, diğeri de 200 mil/saat bariyerini aşan ilk melez motosiklet ödülüdür.