Yazar: İtalyanmaz
Motosiklet dünyasının “Tosbağa”sı olabilirdi, “Sallabaş”’ı oldu.
Bugün kullandığımız motosikletlerde yer aldığı haliyle ayak kontrollü vites düzeneğini 1920’li yıllarda İngiliz motosiklet camiasında hatırı sayılır bir aile firması olan Veloce geliştirmişti. Firma İkinci Dünya Savaşı sonrasında, işlerini, birikimlerini ve bir araba alma hayallerini kaybetmiş olan orta sınıf kadınları için alternatif bir araç tasarlamaya karar verdi. Bu hafif, temiz, kolay idare edilebilen ve market torbalarını da taşıyabilen bir motosiklet olmalıydı. Firma bu konsepte Velocette ismini verdi.
Firma Velocette’nin başarılı olacağından emindi. Bu yüzden, gelmesi kaçınılmaz olan yeni siparişlere yer açmak için hiç de fena kar bırakmayan mevcut tek silindirli motor imalatını azalttılar. Bu naif iyimserliğin ardında, tasarımcıların motosiklet için planladıkları detayların, satışların patlamasına sebep olacağı inancı yatıyordu.
Tasarımcılar, müşteri kitlesi olarak topuklu ayakkabı ve ofis giysileri ile işlerine giden kadınları hedeflediğinden, motosiklete ayak marşı koymanın uygun olmayacağını düşünmüşlerdi. Ancak o yıllarda elektrikli marş motorları oldukça ağır, pahalı ve güvenilmezdi. Bu yüzden motoru çalıştırmak için ateşleme zamanı ile hava ve benzin karışımını elle ayarlamayı gerektiren bir el marşı düzeneği oluşturdular. Bu detay, 3 bileşenden herhangi biri yanlış ayarlandığında, motoru çalıştırmayı imkansız kılıyordu.
Yine kadınların motosikleti keyifle kullanabilmeleri için ses ve titreşimin mümkün olduğunca azaltılması gerekiyordu. Bu yüzden 150 cc’lik motoru çift silindirli ve su soğutmalı olarak tasarladılar. Aynı zamanda bakım maliyetlerini en aza indirmek için, silindirler yatay olarak yerleştirildi.
Kadınlar, bakımlı ellerini zincir temizliği ve ayarı için kirletmek istemeyecekleri için bu küçük motosiklet şaftlı olarak piyasaya sürüldü.
3 vitesli, 6 beygirlik bu motosiklet sessiz ve titreşimsiz çalışmakta o kadar başarılı oldu ki, sürücüler motorun çalışıp çalışmadığını anlamak için kadrandaki ateşleme ışığının yanıp yanmadığını kontrol etmek zorunda kaldılar.
Bu tasarım detayları motosikletin maliyetini rakiplerine kıyasla %60 kadar arttırdı. Dahası, 1950’li yıllarda İngiltere’de bile kadınlar motosiklet kullanacak kadar özgür değildi. Bunun için on yıllar geçmesi gerekecekti.
Sonuç olarak Velocette firma için büyük bir başarısızlık oldu. Ortaklarının nüfuzu sayesinde ağırlıklı olarak polis birimleri tarafından uzun yıllar kullanılan bu motosiklet, sele üzerinde birbirlerini başlarıile selamlayan memurların verdiği ilhamla, “Sallabaş” (Noddie) olarak anıldı ve nostaljik olacak kadar eskiyene dek unutuldu.