Karlarla kaplı Pamir dağları ve vahşi nehirleri ile Orta Asya’nın en zorlu motosiklet rotalarına sahip ülke…
TACİKİSTAN HAKKINDA
Tacikistan, Orta Asya nın dağlık iç kesiminde yer alıyor. Ülkenin doğusundaki Pamir dağları Afganistan-Pakistan-Çin sınırlarında önemli bir yere sahip. Kazakistan ve Türkmenistan’ın sahip olduğu zengin enerji kaynakları olmadığından bölgenin en fakir ülkesidir aynı zamanda. Yüksek dağlar ile ülke üçe bölündüğünden bölgeler arası ulaşım da kolay değil.
Başkent Duşanbe gelişmiş bir şehir olsa da, ülkenin diğer yerleri oldukça ıssız bir coğrafyada olduğundan güvenlik açısından biraz tehlikeli. Özellikle Afganistan sınırındaki bölgeler uyuşturucu kaçaklığı nedeniyle riskli olduğundan gece yolculuk kesinlikle yapmamak lazım.
Yola çıkmadan önce, yurtdışından sipariş ettiğimiz ayrıntılı Pamir haritaları çok işe yaradı. Bu haritalarda nerede homestay bulabileceğimize kadar çok detaylı bilgiler de vardı.
VİZE
Tacikistan vizesi, Orta Asya ülkeleri içinde en kolay alınabileni. En fazla bir kaç gün içinde vizeyi alabiliyorsunuz. Ayrıca konsolosluk çalışanları oldukça güler yüzlü ve yardımsever. Vize başvurusu sırasında dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta var. Eğer Pamir bölgesini ziyaret edecekseniz, bu bölge Gorno-Badakhshan bölgesi içinde kaldığından GBAO Permit adı verilen izin belgesini de (pasaporta bir damga vuruluyor) konsolosluktan temin etmelisiniz. Bu belge için aslında para ödenmiyor ama konsolosluk çalışanları makbuz vermeden ekstra para istiyor (vermeyin). Bu belgeyi alsanız bile Tacikistan’da Serez Gölü ve Zorkul Bölgesi’ne ancak özel izinle girilebiliyor.
Kullandığımız motosikletler bizi hiç yolda bırakmadı. Fakat taşıdığımız yüklerle birlikte oldukça ağır olmuştuk. Daha hafif motosikletlerle daha eğlenceli ve daha performansı yol alınabilir açıkçası.
Pamir Dağları’na yolculuk planlıyorsanız, doğru lastiği seçmek çok önemli. Bizim kullandığımız Metzeler Karoo2 lastikler sayesinde her türlü zeminde yola tutunduk.
SINIR KAPILARI
Güneyindeki Afganistan ve doğusundaki Çin sınır kapılarından araçla geçiş yapmak çok zor. Geriye komşulardan bir tek doğudaki Özbekistan ve kuzeydeki Kırgızistan kalıyor. Özbekistan’da bulunan iki sınır kapısından Samarkand’a yakın olan Panjakent sınır kapısı da problemli. Duşanbe’ye yakın Tursunzoda’dan ülkeye giriş yapıp, Pamir Dağlarını aştıktan sonra Karakul Gölü yanından kuzeye çıkıp Kırgızistan’a geçiş yapmak en mantıklı rota. Ünlü Pamir Highway yolu çukurlarla dolu bakımsız bir yolda olsa asfalt kaplı. Bu yüzden enduro kullananlar için hayal kırıklığı olabilir. Kendine güvenenler Afganistan sınırındaki dağ yollarını tercih etsin.
Pamir Dağları’na içecek su bulmak çok büyük problem. Dereden içilen su da anında bağırsakları bozuyor. Köylerden geçerken kapalı su bulduğunda stoklamak gerekiyor.
Pamir’in muhtemelen en çok fotoğrafı çekilen noktası Ak-Baital geçididir. 4655 metre yükseklikte Temmuz ayında olmamıza rağmen hava çok soğuktu.
PAMİR DAĞLARI
Pamir, büyük bölümü Tacikistan ve Kırgızistan’da, daha küçük bölümü ise Çin ve Afganistan’da kalan dağlık bir bölge. Büyük ve Küçük Pamir diye iki bölgeye ayrılır. Küçük Pamir ve orada bulunan Wakhan Vadisi, Afganistan’da yer alıyor. Tacikistan Afganistan sınırı kapısı Taliban yüzünden genelde kapalı oluyor. Wakhan vadisini görmek için Afganistan’a giremezseniz bile sınır boyunca uzanan dağlık yolları kullanıp Wakhan Vadisi manzarasıyla motosiklet sürebilirsiniz.
Ortalama yüksekliği 3.500 metreyi bulan yüksek platolardan oluşan Pamir bölgesinde, 7.000 metreyi aşan zirveler bulunuyor. Motosiklet ve bisikletçilerin yanı sıra dağcılıkla ilgilenenlere de epeyce rastladık yolda. Pamir Dağları’ndaki ünlü Ak-Baital Geçidi’ni (4655 metre) motosikletle geçmek çok büyük bir keyif gerçekten.
KONAKLAMA
Başkent Duşanbe’de konaklama için herhangi bir sıkıntı yok, otel fiyatları da uygun. Pamir Bölgesi’ne doğru yola çıkmaya başlayınca ise konaklama için sadece Homestay denilen evlerde kalınabiliyor. Yol üzerinde geçtiğiniz köylerde, ortalama 5 dolar vererek evlere misafir olabiliyorsunuz. Uyku tulumuna kıvrılıp yer yatağında derin bir uyku çekmek; sabah da ev halkıyla birlikte kahvaltı etmek günlük bir alışkanlığa dönüyor zamanla. Özellikle Afgan sınırındaki köylerde halk çok fakir olsa da insanlar çok yardımsever. Paranız olmasa da asla yolda kalmazsınız. Evler ise tahmin edemeyeceğiniz kadar bakımsız ve pis. Evlerin dışında yer alan tuvaletlere girmek için çok pis yolculuk etmeye alışmış olmak lazım. Yolun belli bölümlerinde hiçbir yerleşim olmadığından en az birkaç gece çadırda kalacak şekilde plan yapmak gerekiyor.
4200 metre yükseklikte yaptığımız bu kamp, yolculuğun en zorlu gecesini yaşattı bize. Kamp malzemelerimiz kaliteli olsa da yine de üşüdük. Yüksek irtifadan dolayı sabaha karşı oluşan baş ağrısı ise üşümekten bin kat beterdi. Her şeye rağmen sabah dağlara vuran ışıkla uyanmak unutulmazdı.
Pamir’in yüksek zirvelerinde kamp yapmak için de biraz tecrübeli olmak lazım. Yüksek rakımdan dolayı oluşacak baş ağrısı için ilaç almadan yola çıkmak büyük hata olur. Ayrıca uyku tulumundan kullandığınız ocağa kadar doğru malzemeyle yola çıkmak gerekiyor. Yanımızda getirdiğimiz uyku tulumlarını -10 °C ‘ye dayanıklı kaz tüyü olarak seçtik. Gideceğimiz bölgede yüksek irtifada kamp yapacağımız için yanımızda kartuşlu ocak yerine benzinli ocak taşıdık.
Murghab, dağların arasında büyük bir düzlük alana kurulmuş bir şehir. Evlerin neredeyse hepsi tek katlı. Aslında şehir denemeyecek kadar küçük ve yokluk içinde bir yer burası. Yine de Pamir yolculuğu yapanların mutlaka geçeceği bir nokta olduğundan bir sürü Homestay bulunuyor.
Geçtiğimiz yolların hemen karşında Afganistan köyleri vardı. Bu köylere ulaşabilmek için sadece Eshkashem ‘deki sınır kapısından geçilebiliyor. Bu kapı da Taliban nedeniyle sık sık kapanıyor.
TACIKISTAN DAĞ YOLLARINDA 2 HAFTA
Özbekistan’ın güneydoğusundan Tacikistan’a geçtiğimizde yolculuğumuzun en heyecanlı zamanları başlamış oldu. Sınıra bir saat uzaklıktaki Duşanbe’de konaklayıp Pamir öncesi hazırlıklara başladık. 2 hafta boyunca medeniyetten uzak olacağımız için önce market alışverişi yaptık. Yanımızda taşıdığımız Metzeler Karoo2 lastiklerimizi taktık ve motosikletlerimizin son kontrollerini yaptık. Duşanbe’den ayrılıp Khorog’a doğru ilerlemeye başlayınca yavaş yavaş dağ yollarına girmiş olduk. Tacikistan’da mümkün olduğu kadar Afganistan sınırından ilerlemek istiyorduk. Khorog’a giderken de yolu uzatarak Kulob yoluna saptık. Yollar zaten oldukça bozuktu, ama bir yandan da yol yapım çalışmaları başlamış bu bölgede. Çamur, toz toprak ve iş makineleri arasında ilerlemek kolay olmadı. Hava kararıncaya kadar sürsek de Khorog’a varamadık ve yol kenarında kamp yaparak geceyi geçirdik. Ertesi sabah erkenden yola çıkarak öğlen saatlerinde Khorog’a vardık. Khorog tahminimizden de küçük bir yer çıktı. Benzin istasyonu bile yoktu, depoları yol kenarındaki tankerlerden doldurduk. Tolga’nın yola çıkmadan GPS’ine yüklediği bir hostele gittik ve yerleştik.
Tacikistan ile Afganistan topraklarını bir nehir ayırıyor. Panj Nehrinin Afganistan tarafında askerler uyuşturucu kaçakçılığına önlem amaçlı devriye geziyor. Bu tehlikeli bölgede sınır boyunca motosiklet için zorlu yollar var.
Khorog’dan sonra yol ikiye ayrılıyor. Buraya kadar gelenlerin çoğu Pamir Highway’i kullanıp (M41 yolu) Murgab’a ulaşıyor. Asıl maceralı yol ise Khorog’dan daha güneye inip Eshkashem’e varmak ve sınır boyunca dağ yollarından ilerlemek. İyi ki ikinci yolu seçmişiz; inanılmaz manzaralar eşliğinde günlerce motosiklet kullanmanın tadını çıkardık. Bu yol boyunca uzun süre köy bile olmayacağından Eshkashem’de içicek ve yiyecek takviyesi yapmayı düşündük. Fakat Eshkashem’de gerçekten hiçbir şey yoktu. Afganistan sınırında yokluğun had safhaya ulaştığını gördük. Eshkashem’deki Afganistan sınır kapısı da Taliban olayları yüzünden genelde kapalı olduğundan, köylülerin ihtiyaçlarını karşılaması çok zor oluyor. Eshashem’den sınır boyunca doğuya doğru ilerlemeye devam edip yüksek rakımlı dağ geçişlerinden geçtik. Kullandığımız yol Bulunkul Gölü yakınlarında Pamir highway’e bağlanınca yol asfalta döndü biranda. Murghab’a kadar yine güzel manzaralı yollardan bu kez daha hızlı geçerek ilerleyebildik.
Badakhshan Bölgesindeki Bulunkul’a gidebilmek için yolu biraz uzattık ama gittiğimize değdi. Yerel halk, seyahat edenlere karşı çok misafirperver. Göçmen çadırında ikramları reddedemedik, saatlerce oturduk.
Murghab daha çok Kırgız halkının yaşadığı enteresan bir yer. Kırgızların işlettiği bir hostelde konakladık. Günlerdir yolda olduğumuzdan oldukça yorulmuştuk ve temiz kıyafetimiz de kalmamıştı. Sıcak yemeğe kavuşmuştuk ama hayalini kurduğumuz buz gibi birayı içemedik. Kaldığımız hostelde buzdolabı bile yoktu; Murghab da Tacikistan’daki diğer şehirler gibi köy bile denemeyecek kadar yokluk içindeydi. Murghab’tan sonra kuzeye doğru sürüp rotayı Karakul Gölü’ne çevirdik. Karakul Gölü etrafında kamp yapmayı düşündük ama motosiklet kullanmak daha çekici geldi ve Kırgızistan’a doğru yola devam ettik. Tacikistan’da geçirdiğimiz 2 hafta boyunca hem Pamir Dağları’nda motosiklet kullanmak, yüksek rakımda kamp yapmak ve fotoğraf çekmek çok keyifli bir tecrübe oldu…
Yolculuğun çoğunda Homestay’ler de kaldık. Homestay, köylülerin evlerinin bir odasını pansiyon olarak açmaları ile oluşmuş, çok ucuz bir konaklama türü. İnsan kendini turist değil, oranın bir parçasıymış gibi hissediyor. Ev halkıyla beraber yemek yiyor, çocuklarla oynuyor.
Kaldığımız Homestay’ın sahibinin fotoğraflarını çektim. Kim bilir belki bir gün yolumuz tekrar Pamir’e düşerse bu fotoğrafı sahibine ulaştırabilirim. Belki de bizden sonra Pamir’e gidecek dostlar teslim eder çektiğimiz fotoğrafları.
Yola çıkmadan bize off-road eğitimi veren Trafo Rally Raid takımından Gündüz Hakan Savaşer’in bizdeki emeği büyük gerçekten. Aldığımız eğitimden sonra Pamir’de günlerce bozuk zeminde motosiklet kullanmak sürüşümüzü daha da geliştirdi.