Yazar: Sinan Özgen,
Bilindiği üzere Yamaha son 3-4 yıllık dönemde çıkarttığı, insana kendisini genç hissettiren, heyecanlı motorlardan oluşan motor yelpazesini kişiselleştirilmesine firma olarak destek veriyor.
Bunlardan birisi olan MT-09 2017’de 4 yaşına girmesi ile birlikte makyajlandı. Bizim garajımızda yer alan 2013 MT-09’a Yamaha’dan verilen destek ile Öhlins süspansiyon uygulaması yaptık, sonrasında hem yolda sürdük, hem de piste çıkarttık. Yamaha’nın 2013 ve 2014 yılında çıkarttığı çıplak motorlardan MT- 07 ve 09’ların süspansiyonları kendi sınıfı için fena olmasa da, “orta karar” performansa sahip olmaları ile biliniyor. MT-07’ninkini kendi adıma “daha rahat” buluyorum. Daha rahattan kastım yol bozukluklarını daha iyi absorbe etmesine karşın gazlama esnasında da ihtiyaca daha iyi cevap vermesi, güvenli hissettirmesi.
MT-09 ise geçen 4 yıl içinde çok değişiklikler geçirdi. Son nesil motorda hem geri sekme (rebound), hem de kompresyon (sıkışma) ayarı geldi. Bundan önceki 2016 ve 2015’lerde yay iyileştirmeleri yapılmıştı. 2014 ve 13’ler ise kadillak vari bir öne bir arkaya yaylanan süspansiyonları ile motorun ürettiği nefis gücü tam olarak yere aktarmaktan biraz uzak kalıyordu. Bizim elimizdeki 2013’e bildiğiniz üzere Brembo’nun nefis RCS 17 fren merkezini takmış, piste gitmiş, süspansiyonların yaylarını da mümkün olduğunca sıkı hale getirmiştik. Bu haliyle bile hızlı düzlüklerin sonunda frene bastığımızda ön süspansiyonun sonuna kadar kapanması, hızlanırken ön arka süspansiyonun yumuşak kalması, bazı değişiklikler yapılmasının gerekli olduğunu ortaya çıkartıyordu.
İşte tam bu esnada Yamaha Türkiye’nin fuar standını gördük. Gördüğümüz kadarı ile belli başlı bütün modelleri için Öhlins süspansiyonları getirmişlerdi. Evet, dövizsel olarak fiyatlar biraz tuzluydu ama motora katacakları bakımından buna değer gibi görünüyordu. İkinci el motosiklet sitelerinde iyi süspansiyona sahip sportif sürüşe gelen ama süper spor olmayan motorlar ne kadar diye baktım. 40-50’den aşağı yoktu. Üstelik de kimisi ikinci elde para etmiyor, kimisi de aşırı yakıt tüketiyordu. Bu açılardan bakıldığında MT-09 gerçekten de geçer akçe idi. Süspansiyon masrafını yapıp makinesine bayıldığımız bu nefis aletin yürürünü de mükemmel hale getirmeye karar verdik.
Yamaha Türkiye ile iletişime geçtiğimizde bize konu üzerine eğitim ve uzmanlığını almış olan Mehmet Ali Bey’in iletişim bilgisini verdiler. Baz model STX46 arka süspansiyonun fiyatı 3 bin TL, NIX 30 ön süspansiyon kartuş setinin kiloma uygun yaylarıyla beraber fiyatı 7 bin liraydı. Evet, motorun adeta üçte birini tekrar harcamak pek mantıklı değildi ama kişiselleştirme için de kesenin ağzını açmak gerekiyordu. Yamaha Kızıltoprak’taki yetkili servis Ersoy Motor üzerinden siparişi verdim.
Montaj Ersoy Moto’da yapıldıktan sonra çıktığım ilk sürüşte iş gece ve gündüz farkı kadar değişmiş görünüyordu. Süspansiyonun başarısı yumuşak ya da sert olmasında değil, yol bozukluklarını size çok daha az yansıtırken, yol tutuşla ilgili de size geri bildirim vermesinde. Sürüş izlenimi elde edebilmek adına motoru hem yolda sürdük, hem piste çıkardık. Bunu yaparken de güncel 3-4 farklı MT-09’a da bindik. Sürüş farklılıkları üzerine yorumları ve pistte elde ettiğimiz (üzdüğümüz 600’lük ve 800’lükleri) verileri önümüzdeki sayıya yazacağız.
Fotoğraflarda takip edebileceğiniz üzere Ersoy Motor’un şefi Gökhan atölyede işe girişti. Yamaha’dan Mehmet Ali Bey de teknik supervisor’luk yapmak üzere yanımızdaydı. Yamaha gerçekten de bu konuda dersine çok çalışmış. Kişiselleştirme işinde müşteri memnuniyetini tamamen ön plana çıkartmak üzere, süspansiyonların yayları, yağ vizkozitesi ve miktarı kiloma göre hesaplandı.
Öncelikle arka süspansiyon değiştirildi. Sökmesi takması zor ama Gökhan usta bir şekilde bu işi hızlıca halletti. Fotoğrafta görüleceği üzere standart süspansiyonun yay sıkışma ayarı yaklaşık 1cm, yazıyla 1 santim aralığında oynuyor. Öhlins ise bu konuda efsane, yay ayarı sonsuz denilebilecek bir açıklığa sahip, süspansiyon üzerinde belki de 10-12 cm sıkışma ayarlayabiliyorsunuz.
Ön süspansiyonlar ise daha ince ve hassas bir çalışma gerektiriyor. Motoru liftte kaldırdıktan sonra süspansiyon bacakları birer birer sökülüyor. İçindeki eski yağ boşaltılıp iç donanımı sökülüyor. Ardından Öhlins setin içleri yerleştirilip Öhlins’in gönderdiği yağ konuyor. Burada kesin bir yağ ölçüsü yok. Öhlins’in göndermiş olduğu teknik tablo üzerinden Mehmet Ali ağırlığıma göre derin hesaplar yapıp yağ miktarı ve olması gereken boşluk mesafesini hesaplayarak yağı koyduruyor. Ön bacaklar da takıldıktan sonra sıra asıl işe geliyor.
SAG adı verilen ve süspansiyon yaylarının kişiye göre ayarlanması meselesi pek çok ecnebi yutüp filminde anlatılan ancak Türkiye’de hep atlanan bir ayar olarak karşımıza çıkıyor. Burada önemli olan süspansiyonun konforlu çalışma mesafesinin kişinin ağırlığına göre ayarlanması. Bu ayar kabaca şöyle hesaplanıyor. Motor boş halde iken hem önde hem arkada yükseklik ölçülüyor. Sonrasında sürücü motora oturuyor. Bu esnada bir kişinin motoru önden veya arkadan güç vermeden tutması lazım.
İşin ideal olanı süspansiyon çalışma aralığının maksimum %30’u kadar çökmesi bekleniyor. Yani yay sertliğini gevşeterek veya sıkarak, motor boşken aldığınız ölçü ile üzerine oturduğunuzda çıkan mesafe farkının süspansiyon çalışma aralığının %30’u kadar olması gerekiyor. Yamaha ekibi tüm bir öğleden sonra uğraşıp bu mesafeyi benim motorda tam olarak ayarlıyorlar. Yay sertliği ve SAG ayarlandıktan sonra, süspansiyonun sekme ve sıkışma yani sertlik ayarları sizin kendi arzunuza kalmış.