Yazar: Savaş Balaban
Savaş Balaban Yamaha XTZ 660 Tenere ile Bodrum dan yola çıkış yapıp daha sonra sırası ile İran, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Afganistan turu yapıyor. Motoron için kaleme aldığı notları web sitemizden sizinle paylaşıyoruz.
Yaklaşık 16.000km sürecek seyahatin ilk 6.000km’sini tamamladım. Van’dan İran’a girdikten sonra Hazar Denizi’nin hemen Güneyinden devam ederek Türkmenistan’a girdim ve daha sonra Özbekistan üzerinden Tacikistan’a vardım. Şu anda motosiklet ve bisiklet sürenler için “hac yolculuğu” olarak bahsedilen Pamir Highway’in ortasında Murgap’dayım. Kısaca bahsetmek gerekirse İran’da motosiklet sürmek Türkiye’dekinden çok farklı değil. Yol trafik işaretleri diğer sürücüler Türkiye’dekilere çok benziyor; tek fark burada yakıtın çok ucuz olması. Benzinin 1lt’si otomobiller için 40 kuruş civarında. Bazı motosiklet sürücülerinin kartları var bu kartla alındığında 25 kuruşa düşüyor fiyat. İran’da çok motosiklet var ama halkın 200cc’nin üzerinde motosiklet kullanması kanunen yasak. Yıllar önce terör olaylarında hızlı ve büyük hacimli motosiklet kullanıldığı için büyük hacimli motosikletler yasaklanmış. Sadece resmi araç olarak devletin kullanabildiği büyük motosikletler var. Bir de Tebriz’de birisi trafikte değil ama kapalı özel motosiklet pistinde büyük hacimli motosikletlerin olduğundan bahsetmişti. İran’a motosiklet ile girmek için Turing den 200USD teminat yatırarak karne almak gerekiyor, uluslararası ehliyete gerek yok, vize de gerekmiyor. Kendi motosikletinizle İran’da seyahat etmek istiyorsanız İstanbul’dan Tahran’a kadar gelen tren ile gelebilir motosikletinizi de rahatlıkla getirebilirsiniz. Bir de İran’da trafik sigortası yaptırmak isterseniz en az 1 yıllık yapıyorlar ve bedeli yaklaşık 60USD. Türkmenistan’da motosiklet yok denecek kadar azdı. Emin olmamakla birlikte sanırım Aşkabat’a Türkmenistan plakalı motosikletlerin girmesi yasak.
Aşkabat çok ilginç bir şehir. Her yer çok düzenli ve temiz. Kirli arabayla şehirde dolaşmak yasak, cezası var. Türkmenistan’da da benzin çok ucuz ancak ülkeye girerken kalacağınız güne göre bir vergi veriyorsunuz, ucuz yakıt kullanma vergisi gibi bir şey anladığım kadarıyla. Bu vergiyi de hesaba katarsanız yakıt fiyatı yükseliyor tabi ki. Büyük şehirlerin yakın çevresi dışında Türkmenistan’da yollar biraz daha bozuk. Özellikle Karakum çölünü geçerken uzun süre bozuk yolda sürmeniz gerekiyor. Hiç beklenmedik şekilde kocaman tümsekler ve çok derin çukurlar çıkabiliyor karşınıza. Ben bu hatayı yaptım aman siz yapmayın aklınızda olsun çöl geçerken siyah kask ışığı az yansıttığı için çok sıcak oluyor. Kaskımın üzerini beyaz kağıtla kaplayarak geçici bir çözüm buldum ama açık renkli bir kask ile yola çıkmak daha güzel olabilir. Özbekistan’da da yollar hemen hemen Türkmenistan’daki gibi. Buralarda uyarı tabelaları çok az bu sebeple her an çok dikkatli olmak ve nereden ne çıkabileceği konusunda sürerken çok iyi gözlemliyor olmak gerekiyor. Özbekistan’da biraz benzin sorunu var. Yol kenarında açık benzin de satılıyor ancak illaki pompadan almak istiyorsanız hangi istasyonda yakıt olduğunu biraz kollamanız ve pompacının size yakıt vermesi için biraz ısrar etmeniz gerekiyor, yani parasını verseniz bile herkese yakıt yok J Tacikistan çok daha farklı. Motosiklet sürüş keyfi olarak kesinlikle tavsiye edeceğim bir yer. Dağlık bir coğrafyası olduğu için bol virajlı ve manzaralı yolları var. Türkmenistan ve İran’a göre de hava daha serin dolayısı ile sürüş keyfi biraz daha artıyor. Fan Dağları’nı aşmak için yapılan ancak uzun süredir tamamlanamayan meşhur Anzop Tüneli de yine bu ülkede. Bu tünelde sürmek için Özbekistan’dan Tacikistan’a Kuzey’deki Oybek sınır kapızından giriş yaptım. Tünel 5km uzunluğunda, yeterli aydınlatma yok içeride. Aynı şekilde havalandırmada yok. Duvarlardan ve tavandan su akıyor ve bu akan su zaten bozuk olan zeminde bazı yerlerde akarsu yatağı gibi bir yapı oluşturuyor. Bir taraftan eksoz dumanı ile mücadele ederken diğer taraftan trafiği gözetmeniz gerekiyor ve tabi ki diğer taraftan da içerisi su dolu çukurlardan kaçmak için karanlıkta önünüzü görmeye çalışmanız gerekiyor.
Tacikistan’da bazı yerlerde yol yapımı ve işletilmesi Türkiye’deki yap-işlet-devret gibi bir modelle 20 yıllık bir anlaşmayla Çin şirketlerine verilmiş. Bazı yollar gerçekten çok güzel. Aslında bu yollara ücretli ancak motosikletlerden ücret almıyorlar. Ülkenin Güneyinde Afganistan ile sınırı boyunca Panj nehri akıyor. Kuylob’dan Langar’a kadar çoğunlukla off road diyebileceğim bir yolda bu güzergahtan gidip Pamir Highway’e Alichur’da girmeyi tercih ettim. Alichur’a kadar olan yerde 4 günlük yolda neredeyse tamamı off road bir yol vardı. Bazı yerlerde çok iri taşlardan akarsu yatağından, bazı yerlerde ise kumda gitmek gerekiyor. Motosiklet yüklü de olunca hiç kolay olmuyor bu yol şartlarında sürmek ancak bir şekilde geçilebilir yerler. Yol şartları sebebi ile lastik seçimi çok önemli mutlaka arazi performansı yüksek dişli lastik takmak gerekiyor.
Motosikletim 2009 model Yamaha XT660Z Tenere. Evden çıkarken marşa bastığımda 33.067km deydi. Çıkmadan önce yaptığım küçük eklemeler de değişiklikler kısaca şunlar. Yamaha orijinal alüminyum karter koruma, orta sehpa, elcik koruma, çakmak soketi, Givi yançantalar, Touratech arka platform ve GPS montaj aparatı. Bunun haricinde yedek debriyaj telini motosikletin üzerine monte ettim, ve sorun çıkarma ihtimaline karşı konjektör soketini iptal edip doğrudan lehim ile bağladım. Yanıma aldığım yedek parça ve malzemeler; debriyaj balata seti, buji, hava ve yağ filtresi, konjektör, far ampülü (aslında almayacaktım ama sağolsun Ankara’da Başkent motordan Metin usta ısrar edip yedek verdi bir de debriyaj maneti verdi sağolsun), ön ve arka yedek iç lastik, tamir seti, hava pompası…Lastik olarak Heidenau K60 Scout u tercih ettim. Arka lastik 130 80 17 normalde ancak arkayı 140 80 17 taktım. İç lastikler de motokros tipi kalın malzemeden yapılmış iç lastikler. Bir de içerisinde 1 tüp Slime doldurdum. Yağ olarak Yamalube’un 10 40 yarı sentetik yağını tercih ettim. Tabi ki bir de çıkmadan fren hidrolikleri ve ön amortisör yağı da değişti.
Seyahatin şimdiye kadar olan bölümünde sınır geçişleri dahil hiç bir sorun ve sıkıntı ile karşılaşmadığımı söyleyebilirim. Güvenlik ve kayıt için olanlar hariç hiç bir trafik polisi tarafından çevrilmedim ve hiç lastiğim patlamadı; inşallah aynen böyle devam eder.
Son güncelleme 23.Temmuz.2013