Yazar: Ahmet TEZCAN
İlkbahar ve yaz aylarındaki uzun yolculuklarda yağmura yakalanma ihtimalini düşünmeyenimiz yoktur. Ancak yıldırım, hiç birimizin aklımıza getirmezdi. Ta ki, EPA Ajansı’nın dünyaca ünlü Türk foto muhabiri Kerim Ökten’in motosikletine düşen yıldırım sonucu yaşamını yitirmesine kadar. Bu talihsiz olay vesilesiyle Ökten’e Allah’tan rahmet, sevenlerine sabırlar dilerken yağışlı havalarda dikkat etmemiz gerekenleri hatırlatmak istiyoruz.
Kerim Ökten’in anısına saygıyla….
Balıkçılar, golfçüler, sporcular ve tabii ki motosikletçiler; toplumun diğer kesimine nazaran kötü hava şartlarında ölüm riskiyle daha sık karşılaşıyor. Bu sebepten ötürü bazı hususlara dikkat etmek gerekiyor. Bunları sıralayacak olursak:
– Bir şimşek gördüğünüzde ya da fırtına duyduğunuzda acil durum planınızı harekete geçirin. Böyle durumlarda kapalı bir alana girin.
– Su, yüksek zeminler ve açık alanlardan olabildiğince uzak durun. Bunun yanı sıra; çitler, kablolar, elektrikli el aletleri gibi metal objelerden de uzak durmanız yararınıza olacaktır.
– Gördüğünüz son yıldırımdan ve fırtınadan sonra, hareket etmek için 30 dakika bekleyin.
– Eğer saçlarınızın ucunda çıtırtı sesleri duyuyorsanız yıldırımın elektrik alanındasınız demektir. Bu durumda üzerinizdeki metal eşyaları çıkarın, ayaklarınızı toprağa temas ettirin ve ellerinizi dizlerinizin üzerine koyarak çömelin.
Motosiklet kullanıyorsanız ve kapalı bir alan bulamadıysanız – ki bu en iyi güvenlik önlemidir. Size birkaç önerimiz olacak:
– Uzun ağaçların altında durmayın. Ağaç sizi yağmurdan korur fakat yıldırım çarpmasını engellemez. Unutmayın, yağmur değil; yıldırım öldürür!
– Piknik alanı gibi kısmen kapalı olan alanlara sığınmayın.
– Uzun nesnelerden uzak durun. Yıldırım tipik olarak uzun nesneleri vurur.
– Hava tahminlerini takip edin. Fırtına olasılığı yüksek ise planlarınızı değiştirin.
– Çitler, direkler, şemsiyeler ve çantanızdan uzak durun. Unutmayın, metal mükemmel bir iletkendir.
– Bir hava tahmini yapan her türlü bilgi kaynaklarından yararlanın.
– Hava eğer tehdit oluşturabilecek durumdaysa, kenara çekin ve son gökgürültüsünden sonra 30 dakika bekleyin.
– Fırtınaya doğru yol almayın, geri dönebiliyorsanız dönün ve fırtınadan uzaklaşın.
Son çare olarak;
– Bir üst geçitin altında fırtınanın dinmesini bekleyin. Metal kirişlere DOKUNMAYIN. Motosikletten uzaklaşın. Mümkünse kuru yüzeylerde bekleyin. Üst geçitlerin düzgün bir şekilde topraklanmış olması muhtemeldir. Bir üst geçite yıldırım düşecek olursa, elektrik akımı zemine güvenli bir şekilde kanalize edilecektir.
– Yol üzerinde yüksek gerilim telleri varsa, doğrudan bunların altına sığınmış olabilirsiniz. En az 50 metre uzak durun. Bu büyük metal kuleler, elektrik şirketleri tarafından yıldırım düşmelerine karşı tasarlanır. Yıldırım kablolara veya kuleye düşerse, mevcut akım güvenle toprağa aktarılacaktır.
– Açık bir alanda, yıldırım yaklaşık 8 kilometre uzağınızda ise motosikleti durdurun. Alçak bir yerde oturun ya da uzanın.
– Motosiklet kullanıcıları, böyle durumlarda motosikletlerinden en az 5 metre uzak olmalıdırlar.
Eğer bir grup turu gerçekleştiriyorsanız, grup liderinin bir planı olmak zorundadır. Kara bulutlar ya da yıldırım gördüyseniz ya da bir gök gürültüsü duyduysanız kapalı bir binaya doğru yol alın. Son hava olayından itibaren, güvenli bölgeden ayrılmak için 30 dakika bekleyin. Eğer grup üyelerinin sayısı fazla ise güvenlik önlemi almak daha fazla zaman alacaktır. Bir yıldırım algılama cihazına sahip olmanız yararınıza olacaktır. Yıldırım 8 kilometre civarınızda ise, tüm grup kısa bir süre içinde güvenli bir yere sığınmalı.